Do czytelń zawsze można zabrać notes i ołówek, a przeglądaną książkę założyć tym, co mamy pod ręką. Mając na względzie fakt, że coraz więcej obiektów – także nietypowych i trudno dostępnych fizycznie – przenosi się w przestrzeń cyfrową, już w poprzedniej wersji POLONY postanowiliśmy udostępnić czytelnikom podstawowe narzędzia do anotowania obiektów i tworzenia w nich zakładek. W nowej wersji serwisu – POLONA/2miliony – wdrożonej w październiku 2017 roku, rozwijamy i poszerzamy możliwości, jakie oferują te narzędzia.
Obiekty zdigitalizowane w POLONIE wyświetlane są za pomocą dostosowanego do naszych potrzeb viewera OpenSeadragon, który pozwala m.in. na prezentację wysokiej jakości plików graficznych z możliwością anotowania oraz płynny zoom. Kod oprogramowania powstały w wyniku modyfikacji na potrzeby POLONY – Malakh – udostępniamy na GitHubie.
POLONA umożliwia zalogowanym użytkownikom tworzenie notatek podczas pracy z obiektami cyfrowymi. Notatka funkcjonuje tu jako narzędzie, które ma być możliwie uniwersalne: pozwala zarówno wypisać bieżące spostrzeżenia, jak i w sposób systematyczny uporządkować informacje o zawartości obiektu. Jest to szczególnie przydatne dla tych obiektów, których nie da się przeszukać pełnotekstowo: anotować można dokumenty o niestandardowej typografii, zbiory ikonograficzne, mapy i rękopisy.
Może to być także sposób na stworzenie na własne potrzeby struktury do nawigacji na przykład w obszernym rękopisie lub starodruku.
Notatki w POLONIE mogą odnosić się do punktu na skanie, co pozwala precyzyjnie wskazać choćby lokalizację miasta na mapie regionu lub konkretny element ryciny. W wypadku zaś fragmentów tekstu czy innych większych płaszczyzn wygodnie jest odnieść notatkę do dowolnego obszaru na skanie.
Praca z tekstem w podstawowym zakresie w interfejsie POLONY umożliwia skupienie się na przedmiocie badań, a rezultaty lektur, czyli każdą zapisaną notatkę, można wygodnie wyeksportować do pliku TXT. Pozwala to na przykład przygotować wybrane fragmenty transkrypcji większego tekstu już w interfejsie, a później pobrać je i dalej opracowywać we własnym zakresie w edytorze tekstu.
Nowsze drukowane dokumenty w większości posiadają warstwę tekstową (OCR), którą można aktywować bezpośrednio na skanie. Interesującą treść łatwo da się wówczas przekopiować do schowka i wkleić choćby do notatki, jeśli wiadomo, że wybrany fragment będzie jeszcze później potrzebny.
W liczbie notatek nie trzeba się ograniczać – czy to podczas pracy, czy w celu zachowania zaobserwowanych ciekawostek z reguły robi się ich wiele. W panelu, w którym dostępne są wszystkie notatki użytkownika, można wyszukiwać w ich treści i dotrzeć do wszystkich swoich wytworów. Co więcej, każdą notatkę da się otagować, o co warto zadbać już podczas jej tworzenia: ułatwia to zarówno ponowne dotarcie do własnych treści, jak i do zawartości obiektów. Treść notatki zapisuje się automatycznie, a tagi, które wpisuje się niżej, należy zatwierdzić klawiszem Enter.
Wszystkie stworzone przez użytkownika tagi pozwalają systemowi utworzyć filtry fasetowe. Wyświetlają się one w panelu z lewej strony w widoku wszystkich notatek (dostępnym po wybraniu odpowiedniej pozycji w menu głównym). Wybranie jednego z tagów jako filtra pozwala dotrzeć do wszystkich obiektów, dla których znaleźliśmy cechę wspólną: to wygodna metoda budowania powiązań pomiędzy różnymi materiałami i miejscami w przeglądanych dokumentach. A gdy ma się już bardzo dużo notatek – to także sposób na poszukiwanie wcześniej nieuświadomionych powiązań!
W POLONIE/2miliony udostępniliśmy także użytkownikom jeszcze inną możliwość wiązania naszych zasobów w grupy – tworzenie własnych kolekcji. Każdy obiekt można dodać do samodzielnie zaplanowanego zbioru: zarówno z poziomu wyników wyszukiwania, jak i już po otwarciu obiektu.
Kolekcje mogą być nawet bardzo, a ich zawartość da się przeszukiwać i filtrować za pomocą faset generowanych w oparciu o metadane obiektów – to ten sam mechanizm, który pojawia się przy wynikach wyszukiwania.
Takie kolekcje są prywatne i służą przede wszystkim użytkownikom, którzy stworzyli je na własne potrzeby. Ale samodzielnie przygotowaną kolekcją można się także podzielić z innymi – z przyjaciółmi, uczniami czy studentami albo współpracownikami. Wystarczy przesłać wybranej osobie adres URL swojej kolekcji, a pozwoli on odbiorcy przeglądać jej zawartość.
POLONA cały czas jest rozwijana i udoskonalana – chcemy, żeby dostarczane w niej narzędzia znajdowały zastosowanie: przy spędzaniu wolnego czasu, w pracy badawczej czy dydaktycznej, w poszukiwaniu materiałów przez pracowników branży kreatywnej. Jakie narzędzia to Państwu ułatwią? Zachęcamy do kontaktu z Pracownią Rozwoju Polony pod adresem prp@bn.org.pl.
